İnsanlık Tümcesi!

"Hoşça bak zâtına kim zübde-i âlemsin sen

Merdüm-i dîde-i ekvân olan âdemsin sen"

(Şeyh Galip)

    İnsanı bir tümce içine sığdırmak istiyorum bazen. Her insanı teker teker ya da bir tümel olarak insanlığı. Öyle şümullü olsun ki bu tümce, yetmiş iki milleti birden kucaklasın mesela. Öyle bir dünya inşa etsin ki pirim Yunus gibi yüz yıllar sonra bile hoşgörüsü ile kaim olabilsin. Anadolu irfanını taşısın mesela. Maddeye inen gözlerin maneviyatta nasıl kör olduğunu bilerek maddeyi, o som elementi soysun ve ortaya latif bir cihaz elde etsin. Kâinatı, o som olandan yormasın. Soyut olandan sürdürsün. Soyut olanı somut olandan sıyırıp alsın. Alsın ki elimize geçenle değil yüreğimize sinenle uğraşalım. Sinsin gönlümüze ve oradan da dilimize bir cevher gibi yürüsün. Uğrasın satırda, defter çizgilerine hapsettiğimiz kelimeler ve cümleler birer birer dilimize/gönlümüze. “Neyin olduğunu” değil de “neyin olmasını” isteyelim. O tümceler bize insanı öyle anlatsın ki mesela onu Anka kuşunda Kaf dağına tırmanırken hayal edebilelim. Elinde Hz. Musa’nın (As.) asası olsun. Dilinde Yunus Nebinin (As.) zikri. Onlar aslında bu bütün insanlık tümcesinin hem dibacesi hem hatimesi. Hangisini ele almayalım ki onda insanlıktan vareste bir gerçek görmeyelim. İnsanı onlarla bilmeye çalışalım mesela. Onları dinleyelim. Bize neler sunabilirler ki onları da alıp insanlık tümcesine ekleyelim. Karun’un hazinesini gömdüğü yere gidelim mesela. İnsanın insan olmayı unuttuğu zamanlara. O tümcenin tarihinde, altın yaldızlı sayfalarından birine atılan siyah çentiklere mesela. Hallac’ın asıldığı, Nesimi’nin yakıldığı çağlara. Çağın verdiği ilham ile asrın tereddütlerine meydan okuyalım. O tümceyi öyle okuyalım ve o tümceyi öyle yazalım ki ırmak olup çağlayalım. Teklife talip olan insanın (Kur’ân 33/72) karanlıklara (zalimdir) gömülmesini, kendi açtığı dehlizlere gene kendisinin (cahildir) düşmesini, idrakinin haddi takatini pek ziyadesiyle aştığı halde sunmaya çalışalım. Ama bu tümceyi yazmak o kadar da basit olmasa gerek. Nitekim ilk nisyanla malul Hz. Âdem Nebi (As.) tümceden değil, sözcüklerden başlamıştı bilmeye. İnsanlık ondan zürriyet bulmuşken, bu tümceye ilk konuk olması gereken de ondan başkası olamazdı zaten. İnsanlık tümcesine mal olacak nice kelimeler öğrenmişti Allah (c.c) tarafından. Ve bu öyle mühim olmalı ki O (c.c) son Nebisini gönderirken bile bu olayı telmih ile sunuyor idrak eden kullarına. Niçin ve nedenlerini yinelesek de bu veciz hadisenin, az kalacaktır söylenenler, düşünülenler. Peki biz bu hadisenin neresindeyiz? Biz o tümceye kaydedilecek hangi soruyu sormalıyız? Biz acaba atamız Âdem Nebinin (As.) yaptığını mı yapmalıyız yoksa melekler gibi; (Kur’an 1/32) “Seni tenzih ederiz! Bize öğrettiğinden başka hiçbir bilgimiz yoktur. En kâmil ilim ve hikmet sahibi şüphesiz sensin” mi demeliyiz? Hangi soruyu sorsak, hangi hakikatin mahiyetini irdelesek? İnsanlık tümcesine hangi soru ile başlasak ki? İnsanlık tümcesini nasıl yazsak? İnsanı bir tümce içine nasıl sığdırsak? 

   

    “Hani Rabbin Âdem oğullarından, onların sırtlarından zürriyetlerini çıkarıp kendilerini nefslerine şâhid tutmuş, «Ben sizin Rabbiniz değil miyim?» (demişdi). Onlar da: «Evet, (Rabbimizsin), şâhid olduk» demişlerdi. (İşte bu şâhidlendirme) kıyamet günü «Bizim bundan haberimiz yoktu» dememeniz içindi.” (Kur’an 7/172)

    KISSADAN HİSSE

Geçmişten adam hisse kaparmış... Ne masal şey!
Beş bin senelik kıssa yarım hisse mi verdi?
"Tarih"i "tekerrür" diye tarif ediyorlar;
Hiç ibret alınsaydı, tekerrür mü ederdi?

Mehmet Akif ERSOY | Safahat: Yedinci Kitap

Not I: Blog görseli son İslam Halifesi Abdülmecid Efendiye ait "sis" adlı yağlı boya tablosudur. 

Not II: Bu paylaşımım bir önceki yazımın (https://yasinertugrulk.blogspot.com/2021/11/gunler-ksn-ayaznda-hala.html) devamı niteliğinde olup başka yazılarla da sürdürülecektir.

Not III: En üstte Şeyh Galip'e ait paylaştığım beytin günümüz Türkçe hali;

“Kendine dikkatlice bir bak; sen âlemin özüsün.
Sen varlıkların gözbebeği olan insansın”